Κατηγορία: Ο Τύπος γράφει

Σχεδόν 2.000 άνθρωποι έχουν πεθάνει τους τελευταίους μήνες στη Δυτική Αφρική στη μεγαλύτερη επιδημία Έμπολα που έχει ξεσπάσει από την ανακάλυψη του ιού το 1976.

Πολλά είναι ακόμα άγνωστα για τον «εμπολαϊό του Ζαΐρ» (Zaire ebolavirus), έναν ιό που προκαλεί τρόμο λόγω της ακραίας παθογένειάς του, με τη θνησιμότητα να κυμαίνεται από 90% σε παλαιότερες επιδημίες μέχρι περίπου 56% στο τελευταίο ξέσπασμα.

Τα βασικά στοιχεία για τη στρατηγική του ιού παρατίθενται τώρα σε άρθρο Q&A στο δικτυακό τόπο του Science. Λόγω της σοβαρότητας της επιδημίας, το κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό προσφέρει δωρεάν μια συλλογή επιστημονικών και ειδησεογραφικών άρθρων για τον Έμπολα.

Το πρώτο που κάνει ο ιός όταν περάσει στον οργανισμό είναι να μολύνει αρκετούς τύπους κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος, και καταστρέφει έτσι τις πρώτες γραμμές άμυνας.

Μολύνει μεταξύ άλλων τα δενδριτικά κύτταρα, τα οποία κανονικά ενημερώνουν τα Τ-λεμφοκύτταρα ότι κάποιος εχθρός έχει διεισδύσει στο σύστημα. Διατηρώντας έτσι κρυφή την παρουσία του, ο ιός μπορεί να αρχίσει να πολλαπλασιάζεται ανενόχλητος.

Όπως συμβαίνει και με πολλούς άλλους ιούς, ο Έμπολα φροντίζει να αναστέλλει τη δράση της ιντερφερόνης, ενός χημικού μηνύματος που καταστέλλει την αναπαραγωγή των ιών μέσα στα κύτταρα.

Τα κύτταρα του ανοσοποιητικού παίζουν ρόλο και στην αιμορραγία που προκαλεί η ασθένεια. Τα σωματίδια του ιού καταναλώνονται από τα μακροφάγα, μια άλλη ανοσοποιητικών κυττάρων, τα οποία μολύνονται και εκλύουν χημικούς παράγοντες που προκαλούν πήξη του αίματος.

Η πήξη αυτή οδηγεί στο σχηματισμό μικρών θρόμβων που τελικά περιορίζουν τη ροή του αίματος προς τα όργανα. Το ενδοθήλιο των αγγείων, η ευαίσθητη εσωτερική τους επίστρωση, βλάπτεται και από άλλες ουσίες που απελευθερώνουν τα μολυσμένα μακροφάγα, όπως αέριο υποξείδιο του αζώτου και παράγοντες που προκαλούν φλεγμονή.

Η φλεγμονώδης αντίδραση εξαπλώνεται ραγδαία σε όλο το σώμα και συνοδεύεται από υψηλό πυρετό. Στο πεπτικό σύστημα, οι κυτταρικές βλάβες οδηγούν σε διάρροια που απειλεί τον ασθενή λόγω αφυδάτωσης.

Στα επινεφρίδια, οι βλάβες εμποδίζουν την παραγωγή στεροειδών ορμονών για τη ρύθμιση της κυκλοφορίας του αίματος.

Και στο συκώτι, όπου οι βλάβες είναι επίσης μεγάλες, σταματά οι παραγωγή βασικών συστατικών του πλάσματος του αίματος.

Εκτός όμως από τις έμμεσες βλάβες, ο ιός καταστρέφει άμεσα εκατομμύρια κύτταρα καθώς αναπαράγεται μέσα τους και τελικά τα διαλύει για να απελευθερώσει νέα αντίγραφά του.

Οι βλάβες στο κυκλοφορικό είναι αυτές που μπορούν τελικά να προκαλέσουν το θάνατο. Τα αιμοφόρα αγγεία αρχίζουν να διαρρέουν, και ο ασθενής παρουσιάζει εσωτερική και εξωτερική αιμορραγία -έμετο και διάρροια με αίμα και σε ορισμένες περιπτώσεις αιμορραγία από τα μάτια και τη μύτη.

Η αιμορραγία οδηγεί σε πτώση της πίεσης του αίματος και ο ασθενής πεθαίνει τελικά από σοκ και πολλαπλή οργανική ανεπάρκεια.

Πολλά όμως παραμένουν άγνωστα για αυτή τη φρικτή ασθένεια, η οποία πιστεύεται ότι προέρχεται από νυχτερίδες των φρούτων. Άγνωστος είναι για παράδειγμα ο ρόλος ορισμένων από τις επτά πρωτεΐνες που παράγει ο ιός αφού αποκτήσει τον έλεγχο των βασικών μηχανισμών των κυττάρων τα οποία έχει μολύνει.

Οι έρευνες έχουν ωστόσο γενετικές ποικιλομορφίες που επιτρέπουν στους ασθενείς να επιζούν από τη λοίμωξη.

Ορισμένες από τις ποικιλομορφίες αυτές σχετίζονται με πρωτεΐνες που υπάρχουν στην επιφάνεια των ανθρώπινων κυττάρων και επιτρέπουν στον ιό να αναγνωρίζει το στόχο τους.

Η μελέτη αυτών των ποικιλομορφιών θα μπορούσε στο μέλλον να οδηγήσει σε δραστικές θεραπείες.

Δεδομένου ότι εμβόλιο ή ειδική θεραπεία ακόμα δεν υπάρχει, η βασικότερη φροντίδα για τους ασθενείς είναι η χορήγηση υγρών με ορό για να αποτραπεί η αφυδάτωση και να κερδίσει ο οργανισμός λίγο πολύτιμο χρόνο.